Tektonika płyt

Teoria tektoniki płyt jest próbą wyjaśnienia, jak kształtowała się powierzchnia Ziemi. Głosi ona, że kontynenty leżą na kilku ogromnych płytach skalnych grubości około 70km. Płyty te przemieszczają się wolno po płynnej części płaszcza Ziemi, a wraz z nimi przesuwają się kontynenty. Ruch ten jest bardzo powolny (rocznie płyty przemieszczają się zaledwie o kilka centymetrów), lecz w ciągu milionów lat spowodował oddzielenie się kontynentów i ich zderzenia.

Skaty wykazują nieznaczny magnetyzm. Pozwala to uczonym ustalić miejsca na Ziemi, w których skaty te powstały. Strefy namagnesowanej skały wskazują, gdzie na morskim dnie tworzyła się nowa skorupa w momencie oddzielania się kontynentów. Prastary kontynent Pangea istniał przypuszczalnie, zanim obecne kontynenty przesunęły się na swoje miejsca. Skamieniałości i typy skal zdają się potwierdzać istnienie takiego „superkontynentu”.

Jak przemieszczają się płyty

Kiedy płyty przesuwają się równolegle do siebie, na ich krawędziach powstają olbrzymie uskoki, z czym wiążą się gwałtowne trzęsienia ziemi. Jeśli płyty przemieszczają się w przeciwnych kierunkach, ich ruchowi towarzyszą wybuchy wulkanów i lekkie trzęsienia ziemi. Kiedy zaś płyty zderzają się ze sobą lub jedna podsuwa się pod drugą i ulega niszczeniu w płaszczu Ziemi, następują silne trzęsienia ziemi, powstawanie rowów i wysp oceanicznych oraz wypiętrzanie się gór.

W Ameryce Południowej, Afryce, Indiach, w Australii i na Antarktydzie odnaleziono identyczne skamieniałości roślin i gadów. Organizmy te nie mogły przebyć oceanu: musiały w przeszłości żyć na jednym masywie lądowym. Jeżeli wycięlibyśmy z mapy formy kontynentów i spróbowali je ułożyć niczym w układance, okazałoby się, że formacje skalne doskonale do siebie pasują. Geologowie uważają, że nie jest to przypadek, że skały te powstawały w czasie, gdy lądy stanowiły jeden kontynent, nazwany przez nich Pangea.